Około połowy XIII wieku rozdrobnienie ziem polskich sięgnęło szczytu, ale jednocześnie ujawniły się tendencje centralizacyjne. Przemiany społeczne, jakie dokonały się w XII i XIII wieku, doprowadziły do powstania sił sprzyjających wzmocnieniu państwa. Wszyscy cierpieli na skutek dzielnicowych wojen i zwykłego bandytyzmu.
Możnowładztwo, które uzyskało już immunitet, dążyło do scalenia państwa, aby móc posiadać dobra w różnych częściach kraju. Rycerstwo liczyło na łupy i karierę pod wodzą króla. Zjednoczenie popierały miasta, chociaż część z nich chętniej widziała związek z państwem czeskich Przemyślidów. Znamienną ewolucję przeszli biskupi, którzy w XII wieku z reguły popierali młodszych książąt, a teraz opowiadali się za zjednoczeniem. Zjednoczeniu sprzyjał fakt, że książęta dzielnicowi (oprócz Pomorza) pochodzili z rodu Piastów. Bezdzietni przekazywali księstwa nawet dalszym krewnym, co umożliwiało łączenie dzielnic.
Pierwszej próby dokonał Henryk Probus, książę wrocławski, który po uzyskaniu Krakowa starał się o koronę królewską, ale zmarł w 1290 roku, przed jej uzyskaniem. Przemysł II połączył Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie w 1295 roku, koronował się, ale wkrótce został zamordowany. Jego konkurentem był Władysław Łokietek, książę Brześcia Kujawskiego, a w latach 1289-1292 również ziemi sieradzkiej i sandomierskiej.
Ważnym dla procesu jednoczenia okresem były rządy władcy czeskiego Wacława II, który zdołał bezpośrednio lub na zasadzie lennej podporządkować sobie większość ziem polskich i w 1300 roku koronował się na króla. Po jego śmierci w roku 1305 poparcie uzyskał ponownie Władysław Łokietek. W 1306 roku opanował Kraków, Sandomierz, Sieradz, Łęczycę, Kujawy i na krótko Pomorze Gdańskie, a w 1309 roku Wielkopolskę.
Jednoczenie ziem odbywało się wśród ciągłych walk z lokalnymi książętami i zwolennikami rządów czeskich. Łokietek dopiero w 1320 roku uzyskał koronę królewską. Akt ten formalnie kończy rozbicie dzielnicowe.
Więcej wpisów dotyczących historii naszego kraju i nie tylko znajdziesz na www.eHistoria.pl.
Powiązane tematy